Viên nén gỗ là một loại nhiên liệu sinh khối giàu tiềm năng, hứa hẹn sẽ thay thế cho các nhiên liệu hóa thạch như than, dầu hay khí tự nhiên. Vậy, thực tế, viên nén gỗ có thể thay thế cho những loại nhiên liệu này hay không và những ưu điểm nổi trội của nó là gì?
Với sự gia tăng nhu cầu năng lượng, các nhiên liệu thông thường như than, dầu và khí tự nhiên sẽ sớm cạn kiệt. Không những vậy, nó còn gây ra những ảnh hưởng nghiêm trọng đối với môi trường, hệ sinh thái và sức khỏe con người. Vì vậy, phát triển năng lượng mới sạch hơn, tái tạo nhanh hơn đang trở thành ưu tiên hàng đầu.
Nhờ có trữ lượng phong phú, sạch sẽ và thuận tiện, nhiên liệu sinh khối (trong đó có viên nén gỗ) trở thành một trong những năng lượng tái tạo có nhiều hứa hẹn.
Năng lượng sinh khối là năng lượng hóa học được chuyển đổi từ năng lượng mặt trời nhờ quá trình quang hợp của thực vật. Nói cách khác, đó là năng lượng mặt trời được tích trữ lại dưới dạng năng lượng hóa học. Năng lượng sinh khối có những lợi thế của cả nhiên liệu hóa thạch và các năng lượng tái tạo khác.
Việc sử dụng trực tiếp năng lượng sinh khối đã có từ hàng ngàn năm trước, ví dụ tiêu biểu là việc đốt rơm, rạ. Sinh khối đã và đang đóng vai trò rất quan trọng trong việc sưởi ấm và nấu ăn trong cuộc sống con người. Nhưng đốt trực tiếp vật liệu sinh khối là không hiểu quả và gây ô nhiễm. Các vật liệu sinh khối cũng cồng kềnh, khó lưu trữ và vận chuyển.
Viên nén gỗ được tạo ra bằng cách nén mùn cưa, chất thải gỗ từ quá trình chế biến lâm nghiệp, chế biến gỗ. Dưới áp lực cơ học, các nguyên liệu thô cồng kềnh đã được xử lý, trở thành nhiên liệu rắn có mật độ cao, kích thước đồng đều, thuận tiện trong việc lưu trữ và vận chuyển. Quá trình đốt cháy liên tục, ổn định và có hiệu quả cao hơn. Hàm lượng tro thấp và ít ô nhiễm.
Viên nén gỗ có nhiều ưu điểm như: khả năng bắt lửa nhanh; lượng khói và hàm lượng khí độc tỏa ra môi trường ít hơn so với các loại khí đốt khác; khi tiếp chất đốt vào bếp, có lúc chỉ cần lượng nhỏ nhưng bếp vẫn cháy nên rất tiết kiệm; phù hợp với hệ thống bếp lò hơi cơ khí; tàn tro có thể tận dụng để cải tạo đất.
Nhiều nghiên cứu trong và ngoài nước đã chứng minh viên nén gỗ là một trong những loại chất đốt sinh học có hiệu suất đốt cao nhất hiện nay, thậm chí còn cao hơn nhiều so với nhiều nguồn nguyên liệu hóa thạch khác. Cụ thể: Một tấn viên nén gỗ có nhiệt lượng phát ra tương đương với 454.25 L dầu nhưng giá hợp lý hơn 42%; nhiệt lượng phát ra tương đương với 643.52 L Propan nhưng giá rẻ hơn 33%, tương đương với 4.755 kWh điện nhưng giá rẻ hơn 38% so với điện năng, năng lượng phát ra tương đương với 453 m3 khí ga tự nhiên. Mặc dù so về giá thành thì khí ga tự nhiên rẻ hơn 24% nhưng loại nhiên liệu này lại không sử dụng được tại các vùng thời tiết lạnh, do đó viên nén gỗ được ưa chuộng hơn.
Có thể thấy, việc sản xuất và tiêu thụ viên nén gỗ có sự liên kết từ nguyên liệu đầu vào cho đến sản phẩm cuối cùng sau khi sử dụng, đây được coi là giải pháp tối ưu, vừa mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, vừa góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường.